مفهوم‌شناسی «ریب» در قرآن و روایات اهل بیت(ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر پژوهشگاه قرآن وحدیث

2 پژوهشگر ارشد پژوهشگاه قرآن و حدیث

چکیده

هدف از
این پژوهش دستیابی به مفهوم «ریب» در قرآن و روایات است که با روش نقلی همراه با
توصیف و تحلیل انجام شده است. این واژه در لغت به سه معنای مطلق شک، شک همراه با
ترس و بدگمانی، یا توهم و ناآرامی روانی به کار رفته است. بررسی کاربردهای ریب در
قرآن معنای سوم را تأیید می­کند و نشان می­دهد که هرگونه شکی ریب نیست، بلکه به
شکی ریب اطلاق می­شود که از اضطراب روانی ناشی شده باشد. کاربرد این واژه در
روایات نیز نشان می­دهد که مفهوم ریب در مقابل مفهوم طمأنینه و ثَبات، و منافی یقین و اخلاص است. در نتیجه این حالت روانی مربوط به عرصۀ معارف قلبی و حوزۀ روان­شناسی است، نه حوزه معرفت­شناسی؛ درحالی
که شک مفهومی عام دارد و شامل هر دو حوزه می­شود.

کلیدواژه‌ها