The Theory of "Words Being Established for the Spirits of Meanings" in the Thought of Imami Exegetes
Document Type : Original Article
Author
...
Abstract
Among the interpretive approaches to Qur'anic vocabulary that has primarily attracted the attention of philosophers and mystics is the theory of "words being established for the spirits of meanings" (wad‘ al-alfāẓ li-arwāḥ al-ma‘ānī). This perspective posits that in interpreting the words of the Qur'an, they should be understood in a broad, all-encompassing sense so that each term incorporates all possible material and spiritual referents (i.e. instances). According to this theory, scholars of wisdom (ḥikma) [i.e. the philosophers] and mystical knowledge (ma‘rifa) maintain that ambiguous verses (mutashābihāt) concerning divine attributes must first be interpreted in light of the "spirit of meaning" (rūḥ al-ma‘nā)—not merely their literal, material sense. Furthermore, these terms should be attributed to Allah in their true sense, not metaphorically. Thus, this theory leads to a semantic expansion of Qur'anic terminology. Using a descriptive-analytical method, this article seeks to answer two key questions: 1) What standing does this theory hold in Imami exegesis? 2) What transformations has it undergone in the contemporary period? The findings reveal that given the connection between this theory and concepts such as: 1) esoteric and hermeneutic meanings (ma‘ānī bāṭiniyya wa ta’wīliyya); 2) meaningful polysemy (mushtarak ma‘nawī); 3) semantic extension (tawsi‘a ma‘nawiyya); 4) polysemy (ta‘addud al-ma‘ānī); and 5) core meaning (al-ma‘nā al-asāsī) in semantics, it has gained significant attraction among contemporary Imami exegetes. Moving beyond the interpretation of ambiguous divine-attribute verses, they now employ this theory as an exegetical principle to address the growing epistemological demands of the modern era.
Keywords
ابن عاشور، محمدطاهر. (1420ق). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
اردبیلی، سیدعبدالحی. (1381ش). تقریرات فلسفه امام خمینی. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
اسدی نسب، محمدعلی. (1400ش). «نگاه هدف‌محور به قاعده روح معنا در تفسیر عرفانی و معیارهای آن». قرآن‌پژوهی، ش1، ص129 - 155.
اسعدی، محمد. (1376ش). سایه‌ها و لایه‌های معنایی در قرآن کریم. قم: بوستان کتاب.
ایزوتسو، توشیهیکو. (1368ش). خدا و انسان در قرآن: معناشناسی جهان‌بینی قرآنی. مترجم: احمد آرام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله. (1392ش). تفسیر موضوعی جلد 1: قرآن در قرآن. قم: مؤسسه اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1384ش). سرچشمه اندیشه. قم: مرکز نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1378ش). تفسیر تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء.
خمینی، سیدحسن. (1390ش). گوهر معنا (بررسی قاعده وضع الفاظ برای ارواح معانی). به کوشش: سیدمحمدحسن مخبر و سیدمحمود صادقی. تهران: اطلاعات.
خمینی، سیدروح‌الله. (1370ش). آداب الصلاة. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سیدروح‌الله. (1376ش). مصباح الهدایة الی الخلافة و الولایة. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سیدروح‌الله. (1381ش). شرح دعای سحر. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سیدروح‌الله. (1386ش). شرح چهل حدیث. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
دشتی، سیدمحمود و نکونام، جعفر. (1386ش). «اشتراک در قرآن». دایرة المعارف قرآن کریم، ج3، ص331 - 345. مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم.
رمضان، عبدالتواب. (1367ش). مباحثی در فقهاللغه و زبان‌شناسی عربی. مترجم: حمیدرضا شیخی. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی.
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. (1421ق). الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: دارالکتاب العربی.
شاکر، محمدکاظم. (1400ش). روش‌های تأویل قرآن. قم: بوستان کتاب.
شیوا، حامد، حجتی، سیدمحمدباقر و غروی نائینی، نهله. (1391ش). «طباطبایی و نظریه روح معنا در تبیین الفاظ متشابه قرآن». پژوهش‌های فلسفی کلامی، س13، ش4، ص113 - 133.
شیواپور، حامد. (1394ش). نظریه روح معنا در تفسیر قرآن. قم: دانشگاه مفید.
شیواپور، حامد. (1402ش). «نظریه روح معنا از نگاه دانشوران سده اخیر حوزه علمیه قم (با تأکید بر دیدگاه‌های امام خمینی، علامه طباطبایی و آیة الله جوادی آملی)». مطالعات زبان و ادبیات عربی، ش2، ص5 - 22.
صادقی‌تهرانی، محمد. (1365ش). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة. قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
صالحی، سیده لیلا. (1403ش). «تحلیل دیدگاه علامه جوادی آملی در تفکیک بیان‌های تمثیلی از تعیینی در قرآن». رساله سطح4، مؤسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه، قم.
صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم. (1361). تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار.
طالقانی، سیدمحمود. (1362ش). پرتوی از قرآن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبائی، سیدمحمدحسین. (1379ش). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: منشورات
جامعة المدرّسین.
جامعة المدرّسین.
طیب حسینی، سیدمحمود. (1401ش). واکاوی واژگان قرآن‌کریم از منظر روایات اهل‌بیت:. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
طیب حسینی، سیدمحمود. (1388ش). چند معنایی در قرآن کریم. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
طیب حسینی، سیدمحمود و حسین شم‌آبادی. (1403ش). «مبانی مرجعیت علمی قرآن‌کریم از منظر دکتر صادقی تهرانی». پژوهش‌های قرآنی، ش111، ص133 - 160.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380ش). تفسیر العیاشی. تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة.
فیض کاشانی، ملا محسن. (1415ق). تفسیر الصافی. مکتبه الصدر.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1407ق). الکافی. تصحیح علی اکبر غفاری. تهران:
دارالکتب الاسلامیه.
دارالکتب الاسلامیه.
مشکینی، علی. (1371ش). اصطلاحات الاصول. قم: دفتر نشر الهادی.
مصطفوی، حسن. (1368ش). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مصطفوی، حسن. (1360ش). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مظفر، محمدرضا. (1430ق). اصول الفقه. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
مظفری، حسین. (1399ش). «ایده وضع الفاظ برای روح معانی، از منظر اهل معرفت». حکمت اسلامی، س7، ش3، ص185 - 205.
معرفت، محمدهادی. (1379ش). تفسیر و مفسران. قم: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
مکارم شیرازی، ناصر. (1416ق). انوار الاصول. تقریر: احمد القدسی. قم: انتشارات نسل جوان.
مکارم شیرازی، ناصر. (1369ش). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مهدوی‌راد، محمدعلی و هادیان رسنانی، الهه. (1399ش). «بازشناسی مفهوم توسعه معنایی». پژوهش‌های دینی، شماره 40، ص207 - 228.
میراحمدی، عبدالله و مونا امانی‌پور. (ش1397). «تحلیل کارآمدی نظریه وضع الفاظ برای ارواح معانی». خردنامه صدرا، ش91، ص23 - 38.
)